Mniej więcej rok temu w Polsce i nie tylko powrócił temat ziemianek. Niegdyś były to małe piwniczki bądź też schrony – mniej lub bardziej zamaskowane pośród otaczającej je roślinności. Ziemianka składała się wyłącznie z naturalnych materiałów, takich jak drewno, kamień czy glina. Powstające dziś mniejsze i większe obiekty również są maskowane pod ziemią i mają formę, nawiązującą do dawnych ziemianek. Założenia i programy funkcjonalne, towarzyszące ich budowie są jednak inne.
Skąd wywodzi się idea ziemianki?
Początki budowy ziemianek na świecie sięgają czasów plemion germańskich i słowiańskich. Było to jedno
z podstawowych schronień ludzkich na przestrzeni wieków. Jeszcze dziś można spotkać typowe ziemianki, które w ostatnich wiekach służyły głównie jako: schronienia myśliwskie, schronienia pasterskie, mieszkania dla ludzi. Odnosząc się do historii ziemianek w Polsce, warto zwrócić uwagę na wiek XX, w którym to ziemianki służyły do przechowywania warzyw i zimowania ich, w czasie okupacji i wojny były zaś miejscem schronienia przed nieprzyjacielem.
Ziemianka jako alternatywa dla mieszkania w tradycyjnym domu
Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na fakt, że możliwość usytuowania współczesnego domu pod ziemią daje ogromne możliwości w zakresie energooszczędności – nawet do 44% w porównaniu do tradycyjnego domu jednorodzinnego. Czy powstanie takiego obiektu można jednak zrealizować na zasadzie zrób to sam? Ziemianka tradycyjna o niewielkich rozmiarach jest możliwa do samodzielnego wykonania – nie wymaga bowiem pozwolenia na budowę, jako materiał budowlany mogą zaś posłużyć kształtki betonowe, opony, a nawet worki z piaskiem. Wszystko zależy od kreatywności.
W niewielkich formach występuje również ziemianka gotowa (np. ziemianka betonowa), którą wpuszcza się w przygotowany dół lub nadsypuje ziemią. Współcześnie poszukuje się coraz to nowszych pomysłów na dom. Ziemianka jest wprawdzie tworem znanym od wieków, ale nowoczesna ziemianka to zupełne odwrócenie myślenia o budownictwie jednorodzinnym, opartym na tradycyjnych wzorcach architektonicznych. Istnieje wielu entuzjastów koncepcji posiadania domu w typie ziemianki. Budowa takiego obiektu o powierzchni na przykład około 150 m2 wymaga jednak specjalistycznego projektu, sporządzonego na podstawie wykonanych uprzednio pomiarów ziemi, jej wilgotności, oraz zakresu oddziaływania wód podziemnych itp.
Nie można opierać się na przekonaniu, że małe przydomowe ziemianki na plony były konstrukcjami, które powstawały bez dodatkowych dokumentów czy nadzorów – dotyczy to bowiem tylko małego, przydomowego obiektu typu ziemianka. W przypadku, gdy planowany obiekt ma mieć powierzchnię powyżej 35 m2 i ma być przeznaczony do zamieszkania, uzyskanie pozwolenia jest wówczas obligatoryjne. Dlatego też istnieją firmy budowlane, które specjalizują się w budowie i lokalizacji obiektów pod ziemią – zalicza się do nich również ziemianka. Nie każdy wie, jak zbudować taki obiekt, dlatego powinno się zatrudnić fachowców z odpowiednim doświadczeniem – jakość wykonania usługi będzie bowiem kluczowa dla prawidłowego eksploatowania budynku w przyszłości.
Aby móc stworzyć nowoczesną i wielokondygnacyjną ziemiankę o dużym zakresie założeń programowych, należy dysponować dużą wiedzą. Cena takich obiektów jest różnorodna; zależna od powierzchni, warunków posadowienia itp. Nie mniej jednak warto zwrócić uwagę na to, że późniejsza samowystarczalność obiektu pozwoli na znaczną redukcję kosztów utrzymania podziemnego domu.
Wady i zalety mieszkania w gotowej ziemiance
Dowodzi się, że we współczesnym świecie jedną z podstawowych wad takiego budownictwa jest bariera psychiczna, występująca u potencjalnych właścicieli tego typu nieruchomości. Mieszkanie pod ziemią w XXI wieku może się bowiem wydawać dziwne. Jako największą zaletę takiego budownictwa należy bezsprzecznie wymienić fakt, że budynki te mogą być całkowicie samowystarczalne energetycznie przy pomocy na przykład baterii słonecznych czy filtracji wody deszczowej. Co więcej, budynki usytuowane pod powierzchnią ziemi nie są narażone na zmiany temperatury (z zastrzeżeniem, że izolacja budynku zostanie wykonana prawidłowo).
Niektórzy obawiają się, że zlokalizowany pod ziemią dom jest narażony na destrukcyjne działanie wód gruntowych. Należy pamiętać, że nie będzie problemu z wilgocią, jeżeli dobrze rozpozna się teren, w którym zlokalizujemy inwestycję i zaprojektuje odpowiednie izolacje: przeciwwilgociową i przeciwwodną. Niektórzy obawiają się też, że dom pod ziemią będzie po prostu ciemny, nieprzyjemny i bez dostępu promieni słonecznych. Jest to kolejny mit, który obalają współczesne realizacje ziemianek. Światło dzienne – tak ważne w codziennym funkcjonowaniu – można bowiem doprowadzić poprzez świetliki, montowane w najwyższej kondygnacji bądź poprzez przeszklenie frontu obiektu. Bardziej zaawansowaną metodą oświetlenia są natomiast systemy świetlików tunelowych, które wykorzystują zjawisko odbicia lustrzanego, aby wprowadzić słońce do wnętrza ziemianki.
Podsumowując; powrót do budownictwa podziemnego wydaje się dobrym trendem. Pozwala na zachowanie wielu walorów krajobrazowych z jednoczesnym zadbaniem o środowisko naturalne (z racji samowystarczalności takich obiektów). Jest to na pewno korzystne rozwiązanie dla natury, a dla człowieka? Również można ocenić zjawisko jako pozytywne – na jego korzyść świadczą bowiem mniejsze koszty, związane z eksploatacją domu z jednoczesną bliskością środowiska naturalnego, co korzystnie wpływa na rozwój i funkcjonowanie człowieka. Warto propagować nowoczesne podejście dotyczące innowacyjnych możliwości kształtowania domów jednorodzinnych – pomimo tego, że w Polsce temat nowoczesnych ziemianek nie jest jeszcze tak rozwinięty, jak chociażby w Szwajcarii.